Virus viêm gan B và cccDNA là hai khái niệm quan trọng mà bệnh nhân viêm gan B cần biết. Virus viêm gan B, tiếng Anh Hepatitis B virus, viết tắt HBV, có phần vỏ và phần lõi DNA. Khi xâm nhập vào tế bào gan, chỉ có phần lõi DNA đi vào nhân tế bào và hình thành cccDNA tại nhân tế bào. cccDNA đóng vai trò then chốt trong việc trong sự sao chép và tồn tại của HBV.

     Virus viêm gan B và cccDNA là gì?

    Virus viêm gan B – HBV – sống ký sinh trong tế bào gan người và khỉ đột đen. Virus viêm gan B bao gồm phần vỏ bọc bên ngoài và phần lõi DNA.

    Vỏ của HBV bám vào màng tế bào gan và đi vào tế bào chất. Sau đó chỉ có phần lõi chứa DNA và men DNA polymerase đi vào nhân tế bào. Tại đây DNA được sửa chữa để tạo thành DNA vòng khép kín (covalently-close circular DNA), viết tắt là cccDNA.

     cccDNA chính là phần lõi của HBV tồn tại trong nhân tế bào gan. Tại nhân tế bào gan, cccDNA được xem là khuôn để sao chép RNA của virus B. Sau đó mRNA sẽ được giải mã, rồi qua một vài giai đoạn nữa để sao chép ngược lại thành những DNA mới trong bào tương. Từ đây DNA có thể được phóng thích trở lại vào nhân tế bào để hình thành những cccDNA mới. Một số khác được ghép thêm phần vỏ bọc ngoài và phóng thích ra ngoài dưới dạng một virus hoàn chỉnh. Những HBV-DNA hoàn chỉnh này sẽ tiếp tục bám vào màng những tế bào gan khác để hình thành các cccDNA trong nhân tế bào mới.

    Số lượng bản sao cccDNA trong tế bào gan bị nhiễm biến thiên mạnh. Thông thường có vào khoảng từ 10 đến 50 copies trong 1 tế bào.

     cccDNA đóng vai trò then chốt trong việc trong sự sao chép và tồn tại của HBV. Vì vậy mục tiêu điều trị chính là tiêu diệt cccDNA.

 

     Xét nghiệm định lượng cccDNA trong sinh thiết gan hay trong máu

    Ngay sau khi HBV-DNA đi vào nhân tế bào gan, cccDNA được thành lập và trở thành chất liệu di truyền để từ đó phiên mã thành các gene điều khiển sự tổng hợp các thành phần cấu trúc và chức năng của HBV. Sự phát hiện và định lượng được cccDNA rất có ý nghĩa chứng minh được hiệu quả điều trị đặc hiệu của thuốc kháng virus hay của interferon là có loại trừ được virus ra khỏi bệnh nhân hay không. Về nguyên tắc thì cccDNA chỉ có thể tìm thấy trong tế bào gan, tuy nhiên cccDNA vẫn có thể tìm thấy được trong máu. Xét nghiệm real-time PCR định lượng cccDNA trong sinh thiết gan và cả trong huyết thanh có khả năng trở thành một xét nghiệm rất cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị đặc hiệu bằng thuốc kháng virus và interferon trên bệnh nhân.

     Xét nghiệm nào cho biết tình trạng virus viêm gan B và cccDNA

     Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B, còn gọi là HBV-DNA, cho biết tải lượng của virus viêm gan B.

    Do cccDNA nằm trong nhân tế bào nên xét nghiệm HBV-DNA không cho biết tình trạng cccDNA.

     Hiện nay xét nghiệm HBsAg/HBcrAg cho biết tình trạng cccDNA và sự tồn tại của virus trong tế bào gan.