Sán lá gan lớn có kích thước 30*10-12mm. Ở người, sán ký sinh trong gan mật, trường hợp bất thường sán có thể ký sinh trong cơ, dưới da... (ký sinh lạc chỗ). Sán trưởng thành đẻ trứng theo đường mật xuống ruột và ra ngoài theo phân. Trứng sán lá gan lớn có kích thước 140*80mm. Trứng xuống nước, nở ra ấu trùng lông và ký sinh trong ốc, phát triển thành ấu trùng đuôi, ấu trùng đuôi rời khỏi ốc và bám vào các loại rau mọc dưới nước tạo nang trùng hoặc bơi tự do trong nước. Người hoặc trâu bò ăn phải thực vật thủy sinh hoặc uống nước lã có ấu trùng sẽ bị nhiễm sán lá gan lớn.

gan_4e28b

Chukỳ phát triển của sán lá gan lớn)

 

Giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan

- Khi người ăn sống rau mọc dưới nước hoặc uống nước có nhiễm ấu trùng sán, ấu trùng sán vào dạ dày, xuống tá tràng, tự tách vỏ và xuyên qua thành tá tràng vào khoang phúc mạc đến gan, đục thủng bao gan và xâm nhập vào nhu mô gan gây tổn thương gan. Đây cũng chính là giai đoạn kích thích cơ thể phản ứng miễn dịch mạnh nhất.

- Kháng thể xuất hiện trong máu 2 tuần sau khi sán xâm nhập, sự tồn tại kháng thể trong máu là cơ sở của các phản ứng miễn dịch giúp cho chẩn đoán bệnh. Các kháng thể trong giai đoạn này chủ yếu là IgG.

- SLGL ký sinh chủ yếu ở mô gan, nhưng trong giai đoạn xâm nhập sán có thể đi chuyển lạc chỗ và gây các tổn thương ở các cơ quan khác như thành ruột, thành dạ dày, thành bụng, đôi khi có trong bao khớp.

Giai đoạn xâm nhập vào đường mật

Sau giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan từ 2-3 tháng, sán xâm nhập vào đường mật trưởng thành và đẻ trứng. Tại đây sán trưởng thành có thể ký sinh và gây bệnh trong nhiều năm (có thể tới 10 năm) nếu không được phát hiện và điều trị.

- Tại đường mật: sán gây tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hoá đường mật thứ phát, có thể gây ung thư biểu mô đường mật.

- Viêm tụy cấp.

- Là yếu tố gây bội nhiễm.

Điều trị

Điều trị đặc hiệu

Thuốc được lựa chọn để điều trị đặc hiệu SLGL là Triclabendazole 250mg

- Liều lượng: 10 mg/kg cân nặng. Liều duy nhất. Uống với nước đun sôi để nguội. Uống sau khi ăn no.

- Chống chỉ định: người đang bị bệnh cấp tính khác; phụ nữ có thai; phụnữ đang cho con bú; người có tiền sử mẫn cảm với thuốc hoặc một trongcác thành phần của thuốc; người đang vận hành máy móc, tàu xe; ngườibệnh trong giai đoạn cấp của các bệnh mạn tính về gan, thận, tim mạch. ..

- Tác dụng không mong muốn của thuốc: ngay sau uống thuốc (ngày điều trị đầu tiên) có thể gặp các triệu chứng:

·        Đau bụng vùng hạ sườn phải, có thể đau âm ỉ hoặc thành cơn.

·        Sốt nhẹ

·        Đau đầu nhẹ.

·        Buồn nôn, nôn

·        Nổi mẩn, ngứa.

- Xử trí tác dụng không mong muốn

·        Sử dụng thuốc giảm đau khi đau dữ dội.

·        Thuốc hạ sốt.

·        Thuốc chống dị ứng.

·        Xử trí tuỳ theo các triệu chúng lâm sàng xuất hiện.

Tuy nhiên hầu hết các triệu chứng trên chỉ thoáng qua, không phải xử trí.

Điều trị hỗ trợ

- Sử dụng kháng sinh nếu có bội nhiễm. .

- Với các trường hợp có ổ áp xe gan kích thước lớn trên 6 cm mà điều trịbằng thuốc theo hướng dẫn không có hiệu quả, có thể phối hợp với chọchút ổ áp xe.

Theo dõi và đánh giá kết quả

-Thời gian theo dõi: người bệnh được theo dõi tại cơ sở khám chữa bệnhít nhất 03 ngày kể từ ngày uống thuốc; khám lại sau 3 tháng, 6 thángđiều trị.

- Các chỉ số đánh giá sau 3, 6 tháng điều trị:

·        Lâm sàng: các triệu chứng lâm sàng giảm hoặc hết.

·        Số lượng bạch cầu ái toan trở về bình thường hoặc giảm

·        Siêu âm gan: kích thước ổ tổn thương gan giảm.

·        Xét nghiệm phân hoặc dịch mật không còn trứng SLGI~

- Các triệu chứng trên không giảm:

·       Cần chẩn đoán phân biệt với các nguyên nhân khác. Nếu xác định là SLGL,cần điều trị bằrlg Triclabendazole lần thứ 2 với liều 20mg/kg cân nặng,chia 2 lần uống cách nhau 12 đến 24 giờ.

·        Chú ý: kháng thể có thể tồn tại lâu dài sau điều trị.

 

Phòng chống bệnh sán lá gan lớn

Nhiễm SLGL liên quan đến thói quen và tập quán ăn uống của người dân, vì vậyphòng bệnh là vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết.

- Truyền thông, giáo dục sức khoẻ:

·        Không ăn sống các loại rau nọc dưới nước;

·        Không uống nước lã;

·        Người nghi ngờ nhiễm SLGL phải đến cơ sở khám chữa bệnh để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

- Chủ động phát hiện và điều trị sớm bệnh SLGL tại vùng lưu hành bệnh.